Sigorta Sözleşmesinde Tarafların Yükümlülükleri
Sigorta sözleşmesine bağlı olarak Türk Ticaret Kanunu’nda sigorta sözleşmesinin taraflarının bazı yükümlülükleri bulunur. Sigorta sözleşmeleri iki tarafa da borç yükleyen sözleşmelerdir. Bu nedenle de iki tarafın karşılıklı olarak birtakım yükümlülükleri bulunur. Türk Ticaret Kanunu sigortacı ve sigorta ettiren için de yükümlülük terimini kullanmıştır.
Riziko Taşıma Yükümlülüğü Nedir?
Sigortacının sigorta sözleşmesi sebebiyle meydana gelen en büyük yükümlülüğü rizikoyu taşımadır. Sigorta sözleşmesine bağlı olarak sigorta koruma süresi içerisinde gerçekleştirilen rizikolardan he zaman sigortacı sorumludur. Sigortacının hangi rizikolardan sorumlu tutulacağı sigortanın genel şartlarında açık bir şekilde yer alır.
Sigorta ettiren kişilerin alkol alarak sebebiyet verdiği kazalar nedeniyle sigorta koruması işlemez. Taşıtların ehliyeti bulunmayan kişiler tarafından sürülmesi durumunda da aynı sonuç elde edilir. Sigortacının rizikoyu taşıma yükümlülüğünün olup olmadığı rizikonun meydana geldiği tarihte herhangi bir sigorta sözleşmesine, olsa da sigorta korumasının başlayıp başlamamasına bağlı olarak farklılık gösterir.
Aksine bir sözleşme olmaması durumunda sigortacının sorumluluğu prim ya da ilk taksitin ödenmesi ile başlayacaktır. Hükmün aksinin öngörülmesi durumunda sigorta sözleşmesi kurulması ile başlayacağının öngörülmesi durumları sigorta ettiren kişilerin lehine olduğundan geçerli olacaktır. Deniz ve karada eşya taşıma ile alakalı sigortalarda sigortacı sözleşme yapılması ile beraber sorumlu olacaktır. Bunun gibi sigortalarda sözleşmelerde bu yönde bir hüküm olmasına gerek yoktur.
Sigorta Poliçesi Verme Yükümlülüğü Nedir?
Sigorta sözleşmesi acente ya da kendisi tarafından yapıldığında sözleşmenin yapılmasından 24 saat, diğer durumlarda da 15 gün içinde yetkililer tarafından imzalanan poliçeyi sigorta ettirene vermekle yükümlüdür. Sigorta poliçelerinin geç verilmesi sebebiyle meydana gelen zararlardan da sorumlu olur.
Giderleri Ödeme Yükümlülüğü Nedir?
TTK’nın sigortacılar için getirmiş olduğu bir diğer yükümlülük durumu da sigorta ettiren, sigortalı ve lehter tarafından rizikonun, tazminatın ya da bedel ödeme borçlarının kapsamının belirlenmesi nedeniyle gerçekleştirilen makul giderleri, faydasız kalmış olsalar bile ödemek zorundadır. Sigortacı, sigortalı olan kişilerin gerçek zararını ödeyeceği için sigorta ettiren kişinin sigortalı ya da lehtarın bu amaçla rizikonun ve tazminat ödeme borcunun kapsamının belirlenmesi için gerçekleştirilen masrafları da sigortacılar tarafından karşılanmalıdır. Fakat burada iyi niyet olduğu için karşılanacak tüm masraf değil fakat yapılması makul olan masraflardır.
Sigorta Tazminatı ya da Bedelini Ödeme Yükümlülüğü Nedir?
Sigorta sözleşmelerinde sigorta ettiren kişinin asıl amacı riziko gerçekleştiği zaman poliçe kapsamında olan bir zarar durumunun giderilmesidir. Bu sebeple sigortacı olanın yükümlülüğün ne olduğu ve ne zaman muaccel olacağının tereddütlerden uzak olacak şekilde kanunda düzenlenmesi gerekir. Sigorta tazminatının hesaplanması tazminat hasardan daha düşük olsa bile özellikle mal sigortalarında son derece önemlidir.
Sigorta Sözleşmelerinde Edimin Konusu Ne Anlama Gelir?
TTK, sigortacı olan kişilerin ediminin ne olacağı ile başlar. Sigorta sözleşmelerinde zararın aynen tazmine hüküm olmaması durumunda sigorta tazminatları nakit bir şekilde ödenir. Doğal olan durumlarda istisnalar dışında sigortacı ediminin nakit olmasıdır.
TTK, araştırmaların tamamlanmaması durumu ile alakalı özel bir hüküm bildirmiştir. Bazı durumlarda sigortanın kapsamı geniş olabilir ve zararın ne kadar olduğunun belirlenmesi zor olabilir. Sigorta ettiren kişilerin sigorta sözleşmelerini yaparken amacı zararın hızlı bir şekilde telafi edilmesi ve karşılaşılan tehlikeler sebebiyle herhangi bir mağduriyet durumunun olmamasıdır.
Bu sebeple yasaya uygun olarak gerçekleştirilen araştırmalar 1446. Maddeye göre gerçekleştirilen ihbardan başlayarak üç ay içerisinde tamamlanmamışsa sigortacı tazminattan ya da bedelden mahsup edilmek adına tarafların mutabakatı ya da anlaşmazlık halinde mahkemece yaptırılacak ön ekspertiz sonucuna bağlı olarak süratle tespit edilecek hasar miktarlarının ya da bedelin en az yüzde ellisini avans olarak öder.