Değer Kaybı Nedir?
Değer kaybı, bir trafik kazası sonucu aracın gördüğü hasarın onarılmasına rağmen, piyasa değerinin düşmesi durumudur. Kaza sonrası onarılan araçlar, hasar kaydı olduğu için ikinci el piyasasında daha düşük bir fiyata satılır. Bu değer kaybı, özellikle kazada karşı tarafın kusurlu olduğu durumlarda talep edilebilen bir tazminat türüdür.
Değer Kaybı Tazminatı Talep Etme Koşulları
Bir araç sahibi, çeşitli koşullar altında değer kaybı tazminatı talep edebilir:
- Kusur Durumu: Değer kaybı talebinde bulunabilmek için %100 kusurlu olunmaması gerekir.
- Araç Yaşı ve Kilometresi: Genelde araçlar yaşlandıkça değer kaybı talepleri zayıflar, ancak Türkiye'de yapılan düzenlemelerle 10 yaşını geçmemiş araçlar ve 165.000 kilometrenin altında olan araçlar için değer kaybı talebi daha sık gündeme gelmektedir. Eskiden 165.000 km sınırı uygulanmaktaydı. Ancak bu sınır kaldırılmıştır.
- Pert Olmamış Araçlar: Aracın tamamen pert olmamış olması gerekir. Pert olan araçlar için değer kaybı talebi mümkün değildir, çünkü bu araçlar hurdaya ayrılır.
Değer Kaybı Nasıl Hesaplanır?
Değer kaybı hesaplaması, çeşitli faktörlerin dikkate alındığı karmaşık bir süreçtir:
- Aracın Marka ve Modeli: Yüksek piyasa değeri olan ve lüks segmentteki araçlar, değer kaybından daha fazla etkilenir.
- Aracın Kilometresi ve Yaşı: Araç ne kadar yeni ve düşük kilometreliyse, değer kaybı o kadar yüksek olur. Eski ve yüksek kilometreli araçlarda değer kaybı daha sınırlıdır.
- Hasarın Boyutu: Kazadaki hasarın büyüklüğü, aracın değer kaybını doğrudan etkiler. Ağır hasarlar, piyasa değerinde büyük düşüşlere yol açar
- Piyasa Değeri: Araçların kaza öncesi ve sonrası piyasa değerleri arasındaki fark, bilirkişiler tarafından belirlenir. Bu hesaplama, genellikle serbest piyasa değerleri üzerinden yapılır ve kazadan önce aracın ne kadar ettiği ile kazadan sonra ne kadar edebileceği karşılaştırılır.
Anayasa Mahkemesi’nin 2020 yılında aldığı kararla, önceki sabit formül iptal edilmiştir. Bu nedenle, artık her olay özelinde piyasa koşulları ve bilirkişi raporları daha fazla önem kazanmıştır
Değer Kaybı Talep Süreci
Değer kaybı tazminatı için izlenecek süreç şu şekildedir:
- Sigorta Şirketine Başvuru: Değer kaybı talebinde ilk adım, kazada karşı tarafın sigorta şirketine başvuru yapmaktır. Sigorta şirketi, başvuruyu aldıktan sonra genellikle 15 gün içinde değerlendirme yapar. Bu süre sonunda olumsuz bir yanıt alırsanız ya da yanıt gelmezse, Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapılabilir.
- Sigorta Tahkim Komisyonu: Başvuru, sigorta şirketiyle anlaşmazlık yaşanması durumunda Sigorta Tahkim Komisyonu'na taşınabilir. Komisyon, başvuruyu aldıktan sonra en fazla 4 ay içinde karar verir
- Dava Süreci: Sigorta Tahkim Komisyonu dışında, doğrudan mahkemeye başvurarak da değer kaybı talebinde bulunulabilir. Ancak mahkemeye başvurmak, tahkim komisyonuna göre daha uzun ve masraflı bir süreçtir. Talep edilen tazminat miktarına göre, yargı sürecine başvurmak bazı durumlarda daha avantajlı olabilir.
Hangi Belgeler Gereklidir?
Değer kaybı talebi için başvuruda şu belgeler gerekir:
- Hasar Tespit Raporu: Kazadan sonra sigorta tarafından düzenlenen hasar tespit raporu.
- Kaza Tespit Tutanağı: Kazanın meydana geldiği anın tarafların beyanlarıyla tespit edildiği belge.
- Onarım Faturaları: Aracın onarım işlemleri ve masraflarına dair belgeler.
- Araç Bilgileri: Aracın yaşı, kilometresi ve piyasa değeriyle ilgili bilgiler içeren belgeler
Sigorta Şirketi veya Kasko İle İlişkisi
Değer kaybı, genellikle karşı tarafın trafik sigortası tarafından ödenir. Ancak, bazı durumlarda kusurlu tarafın kasko poliçesindeki İhtiyari Mali Mesuliyet (İMM) teminatı devreye girebilir. Bu teminat, trafik sigortası limitlerinin yetmediği durumlarda kullanılabilir.
Değer Kaybı ve Tazminat Talep Sürecinde Karşılaşılan Zorluklar
Değer kaybı tazminatı talep ederken araç sahipleri, çeşitli hukuki ve teknik detaylarla karşılaşabilir. Sigorta şirketleri genellikle ilk başvuruda tazminat ödemeyi reddedebilir ya da talep edilen miktardan daha düşük bir ödeme teklif edebilir. Bu gibi durumlarda araç sahiplerinin, süreci hukuki yollardan takip etmeleri gerekebilir. Burada devreye Sigorta Tahkim Komisyonu ve mahkemeler girer. Sigorta Tahkim Komisyonu, başvuruların daha hızlı ve düşük maliyetle sonuçlandırılması için etkili bir alternatiftir. Komisyona yapılan başvurular, sigorta şirketlerinin kararlarına itiraz etme ve bağımsız bir değerlendirme alma imkanı sunar
Tahkim sürecinde başvurular online olarak yapılabildiği gibi, gerekli belgelerin eksiksiz sunulması önemlidir. Başvuru belgeleri arasında kaza tespit tutanağı, hasar raporu, hasar fortoğrafları ve sigorta şirketine başvuru belgesi gibi belgeler bulunmalıdır
Sigorta Tahkim Komisyonu Kararı
Başvurular, Sigorta Tahkim Komisyonu tarafından ortalama 4 ay içerisinde sonuçlandırılır. Eğer talep edilen tazminat miktarı 8.000 TL’yi geçmiyorsa, verilen karar kesin olup itiraza açık değildir. Ancak daha yüksek tazminat taleplerinde, komisyon kararına karşı bir itiraz yolu bulunur. Bu durumda sigorta hakemlerinin değerlendirmesi devreye girer ve başvuru sahibine daha detaylı bir inceleme sağlanır
Araç Değer Kaybı ve Sigorta Şirketlerinin Yaklaşımı
Değer kaybı tazminatı, sigorta şirketleri açısından da önemli bir mali yük oluşturabilir. Bu nedenle, sigorta şirketleri talep edilen tazminatları minimize etmeye çalışabilir veya talebi tamamen reddedebilir. Bu noktada, talebin hukuki dayanaklarla desteklenmesi, ekspertiz raporlarının doğru ve objektif şekilde hazırlanması büyük önem taşır. Sigorta şirketleri genellikle, aracın değer kaybını olduğundan düşük göstermeye çalışarak ödeme yapmaktan kaçınabilir. Bu gibi durumlarda, araç sahiplerinin hukuki destek alarak süreci takip etmesi gerekebilir
Değer Kaybı Tazminatının Sigorta ve Kasko ile İlişkisi
Değer kaybı tazminatı, genellikle kazada kusurlu olan tarafın zorunlu trafik sigortası kapsamında ödenir. Ancak, kasko poliçeleri bazı durumlarda değer kaybı talebini karşılayacak şekilde düzenlenmiş olabilir. Özellikle İhtiyari Mali Mesuliyet (İMM) teminatı, trafik sigortasının yetersiz kaldığı durumlarda devreye girer. Bu teminat, sigorta limitlerini aşan durumlarda ek bir güvence sağlar. Araç sahiplerinin poliçelerinde bu teminatın olup olmadığını kontrol etmeleri önemlidir
Sonuç
Değer kaybı tazminatı, kazaya karışmış araçların piyasa değerinde yaşanan kaybın telafisi için önemli bir hukuki haktır. Sigorta şirketleri, başvurulara genellikle olumsuz yaklaşabilir; bu nedenle araç sahiplerinin gerekli belgeleri eksiksiz hazırlamaları, başvurularını dikkatli şekilde yapmaları ve gerektiğinde hukuki destek almaları önemlidir. Sigorta Tahkim Komisyonu ve yargı süreçleri bu kayıpların telafisi için etkili mekanizmalardır.
Değer kaybı tazminatının doğru bir şekilde talep edilmesi için araç sahiplerinin süreci yakından takip etmeleri ve sigorta şirketlerinin sunduğu teklifleri dikkatlice incelemeleri, daha sağlıklı sonuçlar alınmasını sağlayacaktır.
Bu konuda sigortacı avukat olarak İstanbul, Antalya ve Alanya’daki ofislerimizde uzman avukat kadromuzla birlikte mağdurların olası hak kayıplarının önüne geçmek için danışmanlık vermekten memnuniyet duyarız.